අමෙරිකානු ජනාධිපති ට්‍රම්ප් අන්‍යෝන්‍ය තීරුබදු පැනවීමට උත්සාහ කරන විට ගෝලීය වෙළඳාමේ අනාගතය පිළිබඳ වර්ධනය වන අවිනිශ්චිතතා හමුවේ යුරෝපා සංගමයේ GSP+ වැනි යෝජනා ක්‍රමයන් ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා අපනයනකරුවන්ට වඩාත් වැදගත් වී තිබේ.

GSP+ තක්සේරු කිරීම සඳහා යුරෝපා සංගමයේ නියෝජිතයන් විසින් සංචාරයක් ද කර ඇති පසුබිමක වර්තමාන තීරුබදු සහනයන් නොමැති විට, ශ්‍රී ලංකාව ‘වඩාත්ම ප්‍රියතම ජාතියක්’ (MFN) යන මට්ටම දක්වා තීරුබදු වැඩිවීමකට මුහුණ දෙනු ඇති බව සැළකිල්ලට ගැනීම වැදගත්ය.

එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අපනයන පාඩු සහ ඒ ආශ්‍රිත ශ්‍රම වෙළඳපොළට බලපෑම් ඇති විය හැකිය.

ප්‍රතිපත්ති අධ්‍යයන ආයතනයේ පර්යේෂකයන් වන ආචාර්ය අසංක විජේසිංහ, චායා දිසානායක සහ රශ්මි අනුපමා විසින් “පාඩු ලබන්නේ කවුද? ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයන සහ ශ්‍රම බලකායට GSP+ ඉවත් කිරීමේ බලපෑම්” යන මාතෘකාව යටතේ නවතම අධ්‍යයනයකින් GSP+ අනුපාතවල සිට ‘වඩාත්ම ප්‍රියතම ජාතියක්’ යන මට්ටමේ අනුපාත දක්වා උපකල්පිත තීරුබදු වැඩිවීමක් හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයන අලාභයක් ඇස්තමේන්තු කර ඇත.

යුරෝපා සංගමයේ තීරුබදු වැඩිවීම නිසා 2019 මූලික වර්ෂයේ අපනයනවලින් එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන 1.23ක අපනයන අලාභයක් හෝ යුරෝපා සංගමය සමග බැඳී ඇති අපනයනවලින් 36.7%ක් සිදුවන බව අධ්‍යයනයෙන් හෙළි වේ.

ශ්‍රී ලංකාවේ ඇඟලුම් සහ සැකසුම් මත්ස්‍ය අංශ දැඩිම බලපෑමට ලක්වන අතර සැළකිව යුතු අපනයන පාඩුවලට මුහුණ දිය හැකිය.

එපමණක් නොව, යුරෝපා සංගමයේ ආනයන ඉල්ලුම පහත වැටීම ශ්‍රී ලංකාවේ මුළු කාර්මික සේවකයන්ගෙන් 4.99%ක් අහිතකර ශ්‍රම වෙළඳපොළ ප්‍රතිඵලවලට ගොදුරු වේ.

මෙම අධ්‍යයනයෙන් කාන්තාවන් සහ අඩු සහ මධ්‍යම කුසලතා ඇති සේවකයන් මත GSP+ මනාප ඛාදනයේ බලපෑම ද පෙන්වා දෙන අතර, ඔවුන් අවදානමට ලක්විය හැකි සේවකයන්ගෙන් 65.65%ක් වේ.

අධ්‍යයනයෙන් ප්‍රධාන ඉස්මතු කිරීම් කිහිපයක් පහත දැක්වේ:

ඇඳුම් ඇඟලුම් අංශය GSP+ සම්පූර්ණයෙන්ම භාවිත නොකරන නමුත්, GSP+ තත්ත්වය අහිමි වීමේදී යුරෝපා සංගමයේ තීරුබදු සියයට දහයකට ආසන්න ප්‍රමාණයකින් ඉහළ යා හැකි බැවින් සෘණාත්මක බලපෑම විශාලය.

යුරෝපා සංගමයේ රටවල් යනු ට්‍රාන්ස්ෆෝමර් වැනි සාපේක්ෂව ඉහළ තාක්‍ෂණික නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රධාන අපනයන ගමනාන්තයක් වන අතර එය 2019 දී ශ්‍රී ලංකාව ලොවට කරන අපනයනවලින් 50%ක් වේ.

GSP+ ඉවත් කිරීමෙන් පසු ශ්‍රී ලංකාව යුරෝපා සංගමය වෙත කරන අපනයනවලින් 10%ක් පමණ අහිමි වනු ඇතැයි ඇස්තමේන්තු කර ඇත.

‘වඩාත්ම ප්‍රියතම ජාතියක්’ යන මට්ටමේ තීරුබදු යටතේ යුරෝපා සංගමය වෙතින් ආනයන අඩු කිරීම නිසා සංගමය විසින් ආනයනයන්හි ඇතුළත් කර ඇති රැකියා ගණනය කිරීම්වලට අනුව, සේවකයන් 73,574ක් අවදානමට ලක් වේ.

සමස්තයක් වශයෙන්, බලපෑමට ලක් වූ අංශවල රැකියාවලින් 4.99%ක් තීරුබදු වැඩිවීමකට ගොදුරු වනු ඇත, එයට ඇඟලුම් අංශයේ සේවකයන්ගෙන් 13.47%ක් ඇතුළත් වේ.

යුරෝපා සංගමයේ වෙළඳපොලේ GSP+ ඛාදනය කණස්සල්ලට කරුණක් වන්නේ ශ්‍රී ලංකාව සඳහා මූලික වසරේ අපනයන වටිනාකමෙන් ඇස්තමේන්තුගත ඩොලර් බිලියන 1.23ක් හෝ 36.7%ක අපනයන අලාභයක් සිදුවන බැවිනි.

GSP+ සහනය ඉවත් කර ගැනීම ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයන වටිනාකම අඩු කරන අතරම ඉහළ තාක්‍ෂණික අන්තර්ගතයක් සහිත නිෂ්පාදන වෙත ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයන නිෂ්පාදන කූඩය විවිධාංගීකරණය කිරීමට බාධාවක් වනු ඇත.

තීරුබදු මනාපයේ කොන්දේසියක් වන එකඟ වූ සම්මුතීන්ට අනුකූල වීමට ශ්‍රී ලංකාවට ශක්තිමත් ආර්ථික දිරිගැන්වීමක් ඇත.

උපයෝගිතා අනුපාතවල විචලනය තිබියදීත්, GSP+ මනාප ඛාදනයේ අපනයන බලපෑම සැළකිව යුතු වනු ඇත.

ශ්‍රී ලංකාවේ ක්‍රමයෙන් ආර්ථික වර්ධනයත් සමඟ GSP+ මනාපය අහිමි විය හැකි වුවද, ශ්‍රී ලංකාවේ වත්මන් වර්ධන අවධියේදී, විධිමත් නිෂ්පාදන අංශයේ කාන්තාවන් සහ අඩු සහ මධ්‍යම මට්ටමේ කුසලතා ඇති සේවකයන් සඳහා වර්ධනය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ රැකියා උත්පාදනය කිරීමේදී GSP+ වැදගත් තීරුබදු මනාපයකි.