ප්‍රධාන ජල සම්පාදන හා සනීපාරක්ෂක ව්‍යාපෘති කිහිපයක ප්‍රමාදයන්, අකාර්යක්ෂමතා සහ වැරදි කළමනාකරණය හේතුවෙන් රජයට දළ වශයෙන් රුපියල් බිලියන 1.44ක දැවැන්ත පාඩුවක් සිදුවී ඇති බව ජල සම්පාදන හා සනීපාරක්ෂාව වැඩිදියුණු කිරීමේ ව්‍යාපෘතියේ නවතම විගණන වාර්තාව අනාවරණ කරයි.

දැනට ක්‍රියාත්මක සහ නිම කරන ලද බහුවිධ ව්‍යාපෘතිවල තත්ත්වය සමාලෝචනය කරන ලද විගණනය, නාගරික සහ ග්‍රාමීය ජල සම්පාදන යෝජනා ක්‍රම 38ක් ක්‍රියාත්මක කළයුතු බව අවධාරණය කර තිබේ.

ඊට පුනරුත්ථාපන ව්‍යාපෘති සහ පොදු, ප්‍රාදේශීය සහ පාසල් සනීපාරක්ෂක ව්‍යාපෘති සැළකිව යුතු ප්‍රමාදයකට මුහුණ දී ඇති අතර, හත් වරක් දක්වා කාලය දීර්ඝ කිරීම් ලබා දී ඇත.

ඉදිකිරීම් කර්මාන්තයේ කොන්ත්‍රාත්කරුවන්ට සහාය දැක්වීම සඳහා රජය විසින් පියවර කිහිපයක් හඳුන්වා දී තිබියදීත්, දින 330 සිට 2,158 දක්වා වූ ප්‍රමාදයන් සිදු වී තිබේ.

ජල සම්පාදන හා වතු යටිතල පහසුකම් සංවර්ධන අමාත්‍යාංශය විසින් ක්‍රියාත්මක කරන ලද මෙම ව්‍යාපෘතියේ අරමුණ වන්නේ අදාළ ආයතනවල ධාරිතාව ශක්තිමත් කරමින් තෝරාගත් දිස්ත්‍රික්කවල නල ජල සේවා සඳහා ප්‍රවේශය වැඩිදියුණු කිරීම සහ සනීපාරක්ෂාව වැඩිදියුණු කිරීමයි.

එය ජල සම්පාදන හා සනීපාරක්ෂක යෝජනා ක්‍රම පුනරුත්ථාපනය කිරීම සහ පුළුල් කිරීම, ජාතික ප්‍රජා ජල සම්පාදන දෙපාර්තමේන්තුවේ ධාරිතාව ගොඩනැගීම, අංශ පුහුණුව සහ ජල තත්ත්ව සිතියම්ගත කිරීම සහ ව්‍යාපෘති කළමනාකරණය යනුවෙන් කොටස් 4කට බෙදා ඇත.

ව්‍යාපෘතියේ මුළු ඇස්තමේන්තුගත පිරිවැය ඩොලර් මිලියන 183.90 (රුපියල් මිලියන 27,590) වන අතර, ඩොලර් මිලියන 165 (රුපියල් මිලියන 24,750) අන්තර්ජාතික සංවර්ධන සංගමය විසින් අරමුදල් සපයනු ලබන අතර ඉතිරි රුපියල් මිලියන 2,840 ශ්‍රී ලංකා රජයෙන් සහ ප්‍රජා දායකත්වයෙන් ආවරණය කෙරේ.

ව්‍යාපෘතිය 2015 දෙසැම්බර් 7 වන දින ආරම්භ වූ අතර මුලින් 2020 දෙසැම්බර් 31 වන විට අවසන් කිරීමට නියමිතව තිබූ නමුත් අවසාන දිනය 2023 දෙසැම්බර් 31 දක්වා දීර්ඝ කර තිබිණි.

වාර්තාවට අනුව අවධානයට ලක්වන ප්‍රධාන ක්ෂේත්‍රයක් වන්නේ කොටියාකුඹුර වැලි පෙරහන ටැංකිය වන අතර, වැව් භාවිතයට නොගැනීම හේතුවෙන් රුපියල් මිලියන 1.7ක ආයෝජනය ලාභදායි නොවන ලෙස සැළකේ.

එසේම, කිලිනොච්චි ජල සම්පාදන ව්‍යාපෘතිය මගින් රජයේ ප්‍රසම්පාදන මාර්ගෝපදේශ උල්ලංඝනය කරමින් ව්‍යාපෘති කාලසීමාව ප්‍රමාද කිරීමට හේතු වූ අයථා ව්‍යාපෘති අනුබෙදුම සඳහා රුපියල් මිලියන 599ක් වැය කර ඇත.

මුලන්කාවිල් ජල සම්පාදන ව්‍යාපෘතියේ අමතර වැඩ ඇණවුම් සහ ව්‍යාපෘති විෂය පථයේ වෙනස්වීම් හේතුවෙන් රුපියල් මිලියන 267ක් වියදමට එකතු වී තිබිණි.

තවද, ග්‍රාමීය ජල සම්පාදන ව්‍යාපෘති සඳහා රුපියල් මිලියන 551ක ප්‍රජා දායකත්වයක් ලබා ගැනීමට අපොහොසත් වීම ප්‍රතිපාදනවල හිඟයකට හේතු වී ඇත.

තවත් භයානක සොයාගැනීමක් වූයේ කොන්ත්‍රාත්තුවේ දක්වා ඇති කොන්දේසිවලට පටහැනිව කිලිනොච්චි දිස්ත්‍රික් ව්‍යාපෘති සඳහා රුපියල් මිලියන 19ක් සෘජුවම උප කොන්ත්‍රාත්කරුවන් වෙත ගෙවා තිබීමයි.

මෙම නිකුතුවල සමස්ත මූල්‍ය බලපෑම රුපියල් මිලියන 1,437.7 (ආසන්න වශයෙන් රුපියල් බිලියන 1.44) වේ.

ජාතික විගණන කාර්යාලය (NAO) විගණන වාර්තාවේ රජයෙන් ඉල්ලා ඇත්තේ මෙම ප්‍රමාදයන් සහ අකාර්යක්ෂමතාවන්ට මූලික හේතු විසඳීමට කඩිනම් පියවර ගන්නා ලෙසයි.

මෙම ව්‍යාපෘති කළමනාකරණය සම්බන්ධයෙන් පුළුල් විමර්ශනයක් සිදු කරන ලෙසත්, තවදුරටත් පාඩු වළක්වා ගැනීම සඳහා දැඩි ප්‍රසම්පාදන හා මූල්‍ය අධීක්ෂණය ක්‍රියාත්මක කරන ලෙසත් එමගින් ඉල්ලා ඇත.

ව්‍යාපෘති කාලසීමාව නිසි ලෙස සැලසුම් නොකිරීම, කොන්ත්‍රාත්කරුවන් කිහිප දෙනෙකුගේ දුර්වල ක්‍රියාකාරිත්වය, පාරිසරික හා නැවත පදිංචි කිරීමේ ගැටලු සහ කොවිඩ් වසංගතය සහ පවතින ආර්ථික අර්බුදය වැනි අනපේක්ෂිත අභියෝග ඇතුළු කරුණු කිහිපයක් ප්‍රමාදයන්ට හේතු වී ඇත.