රට පුරා පිහිටි පෞද්ගලික රසායනාගාරවලින් 94%කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ක්‍රියාත්මක වන්නේ මධ්‍යම පරිසර අධිකාරියේ පනත මගින් අනිවාර්ය කර ඇති තීරණාත්මක පාරිසරික බලපත්‍ර නොමැතිව බව ජාතික විගණන කාර්යාලය අනාවරණ කරයි.

‘ශ්‍රී ලංකාවේ පෞද්ගලික සෞඛ්‍ය සේවා නියාමන ක්‍රියාවලියේ ක්‍රියාකාරීත්වය ඇගයීම’ යන මැයෙන් ජාතික විගණන කාර්යාලයේ මෑත කාලීන විගණන වාර්තාව මගින් අනාවරණය වී ඇත්තේ පෞද්ගලික සෞඛ්‍ය සේවා නියාමන සභාවේ ලියාපදිංචි පෞද්ගලික රසායනාගාර 648න් 36ක් පමණක් මෙම උපලේඛන ලබාගෙන ඇති බවයි.

කළමනාකරණ බලපත්‍රය සහ පරිසර ආරක්ෂණ බලපත්‍රය ඇත්තේ 35 දෙනෙකුට පමණි.

මධ්‍යම පරිසර අධිකාරියේ අවශ්‍යතා සපුරාලීමකින් තොරව සැළකිව යුතු පෞද්ගලික රසායනාගාර සංඛ්‍යාවක් අඛණ්ඩව ක්‍රියාත්මක වන අතර නියාමනයේ සහ පාරිසරික භාරකාරත්වයේ දැඩි අඩුපාඩු වාර්තාව මගින් පෙන්වා දී ඇත.

මධ්‍යම පරිසර අධිකාරියට අනුව, ජාතික පාරිසරික පනත යටතේ ස්ථාපිත ශ්‍රී ලංකාවේ පරිසර ආරක්ෂණ බලපත්‍ර යෝජනා ක්‍රමය මඟින් පාරිසරික බලපෑම් ඇති විය හැකි කර්මාන්ත සහ ක්‍රියාකාරකම් පරිසර ආරක්ෂණ බලපත්‍රය ලබා ගැනීම අනිවාර්ය කරයි.

පරිසර ආරක්ෂණ බලපත්‍රය ලබා ගැනීම පරිසර දූෂණයට එරෙහිව නීතිමය ආරක්ෂාවක් සපයන අතර තිරසාර භාවිතයන් ප්‍රවර්ධනය කරයි.

ඒ සඳහා අපජලය බැහැර කිරීම, වායු විමෝචනය, ශබ්දය, ප්ලාස්ටික් නිෂ්පාදන රෙගුලාසි සහ අන්තරායකර අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා නිශ්චිත ප්‍රමිතීන්ට අනුකූල වීම අවශ්‍ය වේ.

1534/18 අතිවිශේෂ ගැසට් පත්‍රය යටතේ උපලේඛනගත අපද්‍රව්‍ය ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇති අන්තරායකර අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණය කිරීම සඳහා 2008 අංක 1 ජාතික පාරිසරික (ආරක්ෂාව සහ තත්ත්ව) රෙගුලාසි අනුව මධ්‍යම පරිසර අධිකාරියෙන් බලපත්‍රයක් ලබා ගැනීම අවශ්‍ය වේ.

මෙම බලපත්‍රය එවැනි අපද්‍රව්‍ය උත්පාදනය, එකතු කිරීම, ප්‍රවාහනය, ගබඩා කිරීම, ප්‍රතිසාධනය, ප්‍රතිචක්‍රීකරණය හෝ බැහැර කිරීම ඇතුළුව හැසිරවීම සම්බන්ධ සියලුම ක්‍රියාකාරකම් සඳහා අදාළ වේ.

කෙසේවෙතත්, බොහෝ පෞද්ගලික රසායනාගාර පෞද්ගලික සෞඛ්‍ය සේවා නියාමන සභාවේ ලියාපදිංචි වී ඇතත්, මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය පනතේ අවශ්‍යතා සපුරාලීමකින් තොරව ක්‍රියාත්මක වන බව ජාතික විගණන කාර්යාලයේ වාර්තාව පෙන්වා දී ඇත.

ජාතික විගණන කාර්යාලය විසින් අනාවරණය කරන ලද පරිදි, 2016 අවසානය වන විට, ISO 15189:2012 ට අනුකූලව ශ්‍රී ලංකා ප්‍රතීතන මණ්ඩලය වෛද්‍ය සහ චිකිත්සක රසායනාගාර 17ක් අනුමත කර තිබේ.

පෞද්ගලික රසායනාගාර 374ක් පෞද්ගලික සෞඛ්‍ය සේවා නියාමන සභාවේ ලියාපදිංචි වී ඇති අතර අනුමැතිය ලත් සහ ලියාපදිංචි රසායනාගාර සංඛ්‍යාව අතර විෂමතාවක් පෙන්නුම් කරයි.

2006 අංක 21 දරන පෞද්ගලික වෛද්‍ය ආයතන (ලියාපදිංචි කිරීමේ) පනතේ 3 සහ 18 වගන්ති යටතේ සෞඛ්‍ය ඇමැතිවරයා විසින් 2007 නොවැම්බර් 2
අංක 1521/26 දරන විශේෂ ගැසට් පත්‍රයේ ඇමුණුම II හි ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද පෞද්ගලික වෛද්‍ය රසායනාගාර ලියාපදිංචි කිරීම සඳහා අයදුම්පතක් නිකුත් කර තිබුණි.

විගණන වාර්තාවට අනුව, මෙම ලියාපදිංචි කිරීමේ ක්‍රියාවලිය මගින් ගැටලු කිහිපයක් අනාවරණය වී ඇත: පෝරමයේ අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීමේ ක්‍රම ගැන පමණක් විමසා ඇති නමුත් මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය පනතට අනුව සායනික අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම සඳහා පරිසර ආරක්ෂණ බලපත්‍රය සහ කළමනාකරණ බලපත්‍රය ලබා ගැනීම තහවුරු කිරීමට තවමත් අවශ්‍ය වී නොමැත.

මීට අමතරව, 2006 දෙසැම්බර් 1 වැනි දින ඇමැති මණ්ඩලය විසින් අනුමත කරන ලද ජාතික සෞඛ්‍ය රසායනාගාර ප්‍රතිපත්තිය තිබියදීත් සියලුම රසායනාගාර සඳහා වාර්ෂික පරීක්‍ෂණ සහ ශ්‍රී ලංකා අධ්‍යාපන කාර්යාංශය විසින් අනුමත කිරීම අනිවාර්ය කරමින්, ලියාපදිංචි කිරීමේ පෝරමයේ එවැනි බලපත්‍රයක් ලබාගෙන තිබේද යන්න සඳහන් කර නොතිබිණි.

කෙසේ වෙතත්, 2023 ජුනි 30 වන විට, එවැනි නියෝග නිකුත් කර හෝ නීතියක් බවට පත් කර නොතිබුණි.

එපමණක් නොව, 2021 මාර්තු 19 වන විට පෞද්ගලික සෞඛ්‍ය සේවා නියාමන සභාවේ විසින් විධිමත් ලෙස අනුමත කර නොතිබූ පුද්ගලික වෛද්‍ය රසායනාගාර සේවා සඳහා වන මාර්ගෝපදේශ, අනුමැතිය පිළිබඳ සහතිකවල අවශ්‍යතාව අවධාරණය කර නොමැත.

තවද, සියලුම රාජ්‍ය හා පෞද්ගලික රසායනාගාරවලින් සෞඛ්‍ය සම්බන්ධ දත්ත එක්රැස් කර අදාළ රාජ්‍ය ආයතන වෙත ලබාදීමට අදහස් කරමින් ජාතික සෞඛ්‍ය රසායනාගාර ප්‍රතිපත්තිය කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් 2006 දෙසැම්බර් 1 වන දින අනුමත කර ඇති බව ජාතික විගණන කාර්යාලය විසින් අනාවරණය කර ඇත.

කෙසේවෙතත්, 2023 ජුනි 30 වන විට, මෙම පරමාර්ථය සම්පූර්ණයෙන් සපුරා නොතිබිණි.

2020 දී සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය විසින් පෞද්ගලික රෝහල්වලින් දත්ත ඉදිරිපත් කිරීම දිරිගන්වන දැනුවත් කිරීමේ වැඩසටහන් ආරම්භ කර ඇත.

කෙසේවෙතත්, සම්බන්ධ වූ රෝහල් නවයෙන් තුනක් පමණක් රෝග, ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය සහ වයස අනුව වර්ගීකරණය කරන ලද සජීවී ඇතුළත් කිරීම්, පිටවීම් සහ මරණ පිළිබඳ දත්ත ලබා දී ඇති අතර, 2021 දී එක් දත්තයක් පමණක් සහ 2021 සහ 2023 අතර තවත් දත්ත දෙකක් ඉදිරිපත් කර ඇත.

තීරණ ගැනීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වන ජාතික සෞඛ්‍ය ප්‍රකාශනයේ පෞද්ගලික අංශයේ මෙම විස්තීරණ දත්ත නොමැතිකම ජාතික හා අන්තර්ජාතික තීරණවලට අහිතකර ලෙස බලපා ඇත.