January 19, 2025
ෂිසැන්ග් (ටිබෙටය) සහ ෂින්ජියැං සම්බන්ධ ගැටලුවලදී චීනයට සහාය දීමට සහ මෙම ගැටලු දෙකම ‘එක් චීනයක්’ ප්‍රතිපත්තියට සම්බන්ධ බව පිළිගැනීමට ශ්‍රී ලංකාව එකඟ වී තිබේ.
බෞද්ධ අධ්‍යාත්මික නායක දලයි ලාමාගේ කලක් නිවහන වූ ෂිසැන්ග් නොහොත් ටිබෙටය චීනය විසින් ඈඳා ගනු ලැබුවේ 1951 දීය.
වයස අවුරුදු 15 සිටම ටිබෙටයේ රාජ්‍ය නායකයා වූ දලයි ලාමා ඉන්දියාවට පලා ගියේ, චීන හමුදා ඉන්දියාව සහ චීනය අතර පිහිටා ඇති හිමාලයානු භූමියට පැමිණීමෙන් පසුවය.
1965 දී, ටිබෙටය ෂිසැන්ග් නමින් ස්වාධීන කලාපයක් සහ මහජන චීන සමූහාණ්ඩුවේ පළාත් මට්ටමේ අංශයක් බවට පත් කරන ලදී.
විදේශ ඇමැති විජිත හේරත්ගේ ඒකාබද්ධ ප්‍රකාශයෙන් පැහැදිලි වන්නේ ටිබෙට් ගැටලුව ‘එක් චීනයක්’ ප්‍රතිපත්තියට සම්බන්ධ බවට වන ශ්‍රී ලංකාවේ ස්ථාවරයයි.
ඔහු පවසා ඇත්තේ, “චීනය බෙදෙනවට අපි කැමති නැහැ” යනුවෙනි.
ටිබෙටය චීනයේ කොටසක් බව ඔහු සඳහන් කරයි.
මෙරටට පැමිණ මහනුවර දළදා මාලිගාව සහ අනුරාධපුරයේ ශ්‍රී මහා බෝධිය වන්දනාමාන කර ගැනීමට දලයි ලාමාතුමා විසින් කරන ලද ඉල්ලීම් චීනයේ විරෝධතා හේතුවෙන් අනුප්‍රාප්තික ශ්‍රී ලංකා රජයන් ප්‍රතික්ෂේප කර ඇත.
නමුත් එම රජයන් ටිබෙටයේ දේශපාලන තත්ත්වය පිළිබඳ නිහඬ සිටීමට වගබලා ගෙන තිබිණි.
ටිබෙටයේ විමුක්තිය සඳහා වූ අවිහිංසාවාදී අරගලය වෙනුවෙන් 1989 දී චීන විරෝධී බටහිර බලවතුන්ගේ සහාය ඇතිව දලයි ලාමාතුමාට නොබෙල් සාම ත්‍යාගය පිරිනමන ලදී.
ඉකුත් සතියේ ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක සහ ජනාධිපති ෂී ජින්පින් අතර බීජිං හි පැවති සමුළු මට්ටමේ සාකච්ඡාවලින් පසුව නිකුත් කරන ලද ඒකාබද්ධ ප්‍රකාශයේ සඳහන් වූයේ, “දෙපාර්ශ්වයම එකිනෙකාගේ මූලික අවශ්‍යතා සහ ප්‍රධාන ගැටලු සම්බන්ධයෙන් අන්‍යෝන්‍ය සහයෝගය නැවත තහවුරු කළහ” යනුවෙනි.
ශ්‍රී ලංකාව චීනයේ ‘එක් චීනයක්’ මූලධර්මයට සහාය දක්වන බවත් ‘තායිවානයේ ස්වාධීනත්වයට’ විරුද්ධ බවත් එහි තවදුරටත් සඳහන් වේ.
ෂිසැන්ග් සහ සින්ජියැන්ග් පිළිබඳ ගැටලු සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකාව චීනයට ‘දැඩි ලෙස සහාය දක්වන’ බව එහි තවදුරටත් සඳහන් වේ.
රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික විශ්ලේෂකයන් පෙන්වා දෙන්නේ චීනය එමගින් තායිවාන ප්‍රශ්නය ටිබෙට් ගැටලුවට සමාන කර එය ‘එක් චීනයක්’ මූලධර්මය යටතට ගෙන ඇති බවයි.
ටිබෙට් ප්‍රශ්නය ශ්‍රී ලංකාව සමඟ ඒකාබද්ධ ප්‍රකාශවලට ගෙන ඒමට චීනය මීට පෙර දැරූ උත්සාහයන් සාර්ථක නොවූ බව ද වාර්තා වේ.
චීනය ටිබෙට් සහ උයිගුර් යන නාමයන් අතහැර දමා ඒ වෙනුවට ෂිසැන්ග් සහ ෂින්ජියැන්ග් යන නම් භාවිත කිරීමට පටන් ගෙන තිබේ.
ෂින්ජියැන්ග් යනු ප්‍රධාන වශයෙන් මුස්ලිම් පළාතක් වන අතර එහිදී උයිගුර් බෙදුම්වාදී කණ්ඩායම් බීජිං වෙතින් නිදහස ලබා ගැනීම සඳහා සටන් කරයි.
ජනාධිපතිවරයාගේ චීන රාජ්‍ය සංචාරයට පෙර දින, කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් ‘එක් චීනයක්’ ප්‍රතිපත්තියේ දිගුකාලීන ශ්‍රී ලංකා ස්ථාවරය අනුමත කරන ලද අතර, මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව පමණක් නීත්‍යනුකූල චීනය ලෙස පිළිගත්තේය.
ජනාධිපති දිසානායකගේ චීන රාජ්‍ය සංචාරයට පෙර දින ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද ‘එක් චීනයක්’ ප්‍රතිපත්තිය පිළිබඳ කැබිනට් අනුමැතියට ෂිසැන්ග් සහ ෂින්ජියැන්ග් පිළිබඳ කරුණු ඇතුළත් වී ඇත්ද යන්න පැහැදිලි නැත.
