චීන සිනොපෙක් ඛනිජ තෙල් සමාගම විසින් හම්බන්තොට තෙල් පිරිපහදුවක් ඉදිකිරීම සඳහා කරන ලද ඩොලර් බිලියන 3.7ක ආයෝජනයේ කොන්දේසි, නීති සහ රෙගුලාසි සාකච්ඡා කර අවසන් කිරීම සඳහා කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් ව්‍යාපෘති කමිටුවක් සහ සාකච්ඡා කමිටුවක් පත්කර තිබේ.

බලශක්ති අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් උදයංග හේමපාල පවසන පරිදි අවබෝධතා ගිවිසුමේ කොන්දේසි සහ එකඟතා තවමත් අවසන් කර නොමැති අතර, ගිවිසුම අවබෝධතා ගිවිසුමක් ලෙස පමණක් සකස් කර ඇත.

ව්‍යාපෘති කමිටුව සහ කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් පත් කරන ලද සාකච්ඡා කමිටුව ඉදිරි සති 2-3 තුළ කොන්දේසි අවසන් කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන බව ඔහු පවසා තිබේ.

මෙම නිර්දේශ පසුව අනුමැතිය සඳහා කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කරනු ලැබේ.

ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක චීනයේ කළ සිව් දින සංචාරයේදී පිරිපහදුව සඳහා වූ අවබෝධතා ගිවිසුම අත්සන් කරන ලද අතර එය රජය විසින් ලබාගත් ඉහළම විදේශ ආයෝජනය සනිටුහන් කරන බව ජනාධිපති මාධ්‍ය අංශය සඳහන් කරන ලදී.

ඔවුන්ගේ නිවේදනයට අනුව, මෙම ආයෝජනය යටතේ දිනකට බැරල් 200,000ක ධාරිතාවයකින් යුත් අති නවීන තෙල් පිරිපහදුවක් හම්බන්තොට කලාපයේ ඉදිකරනු ඇත.

චීනයේ මෙම ආයෝජනය මගින් රටේ ආර්ථික වර්ධනය ඉහළ නැංවීමට සහ ප්‍රදේශයේ අඩු ආදායම්ලාභී ප්‍රජාවන්ගේ ජීවන තත්ත්වය ඉහළ නැංවීමට අපේක්ෂා කෙරේ.

මීට පෙර ඉදිරිපත් කරන ලද ව්‍යාපෘති හිටපු රජය විසින් අවලංගු කර ඇති බව බලශක්ති අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයා පෙන්වා දෙයි.

ඉන්පසුව, 2023 දී රජය විසින් ව්‍යාපෘතිය සඳහා කැමැත්ත ප්‍රකාශ කිරීමක් (EOI) කැඳවන ලදී.

පෙර රජය යටතේ,ඒ සඳහා ශ්‍රී ලංකාවට ප්‍රතිචාර හතක් ලැබී ඇත.

හම්බන්තොට අති නවීන ඛනිජ තෙල් පිරිපහදුවක් සහ ඒ ආශ්‍රිත නිෂ්පාදන සැකසුම් මධ්‍යස්ථානයක් ඉදිකිරීම සඳහා 2024 මුල් භාගයේදී චීන ඛනිජ තෙල් හා රසායනික සංස්ථාව හෙවත් සිනොපෙක් සමඟ ගිවිසුම්වලට එළඹීමට අනුමැතිය ඉල්ලා ශ්‍රී ලංකාව අවසන් කැබිනට් පත්‍රිකාව ඉදිරිපත් කළේය.

සිනොපෙක් යනු ලොව ප්‍රමුඛතම පිරිපහදුවලින් එකක් වන අතර විශාලතම ඛනිජ රසායනික නිෂ්පාදකයන්ගෙන් කෙනෙකි.

සෞදි අරාබියේ පිරිපහදු වත්කම් දැනටමත් හිමිකරගෙන සිටින සහ රුසියාවේ ඛනිජ රසායනික නිෂ්පාදනයේ නියැලී සිටින මෙම සමාගම, ශ්‍රී ලංකාවේ ඉදිරි ගමනේ ව්‍යාපෘතියක් සඳහා ආයෝජනය කිරීමට සූදානම් වේ.

ව්‍යාපෘති කමිටුව සහ කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් පත් කරන ලද සාකච්ඡා කමිටුව තෝරාගත් ආයෝජකයා සමඟ කොන්දේසි අවසන් කරමින් සිටියේය.

විදුලිබල හා බලශක්ති අමාත්‍යාංශයේ හිටපු ලේකම් සුලක්ෂණ ජයවර්ධන පසුගිය වසරේ පැවසුවේ කැමැත්ත කැඳවීමේ ක්‍රියාවලිය හරහා යෝජනා කිහිපයක් පැමිණ ඇති බවයි.

යෝජනා හයෙන් එකක් ලෙස චීන ජාතික ගුවන් සේවා සංස්ථාව (CNAC) තෝරාගෙන තිබුණේ ඔවුන්ගේ යෝජනා සඳහා ඉල්ලීම් ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා ඔවුන්ට නිකුත් කරන ලද නියමයන් සහ කොන්දේසි සැළකිල්ලට ගනිමිනි.

ශ්‍රී ලංකාවේ යෝජිත පිරිපහදු ව්‍යාපෘතිය දිනකට අවම වශයෙන් බැරල් 100,000ක ධාරිතාවක් ඇති කිරීමට නියමිතව තිබූ අතර අපේක්ෂිත ආයෝජනය ඩොලර් බිලියන 1.5ත් 2ත් අතර විය.

මෙම ව්‍යාපෘතිය 2024-27 කාලය තුළ ක්‍රියාත්මක කිරීමට නියමිතව තිබිණි.

මේ අතර, හම්බන්තොට තෙල් පිරිපහදු ව්‍යාපෘතිය සඳහා වාර්තා වූ ආයෝජනවල විෂමතා සම්බන්ධයෙන් යම් විවාදයක් ඇති වී ඇති අතර, ජාතික ජන බලවේග (NPP) රජය ඩොලර් බිලියන 3.7ක යෝජනාවක් ගැන සඳහන් කරද්දී එක්සත් ජාතික පක්ෂය (UNP) ඩොලර් බිලියන 4.5ක ගිවිසුමක් ප්‍රකාශයට පත් කර තිබූ බව කියයි.

ඉදිකිරීම් ප්‍රමාදයන් හේතුවෙන් 2023 අගභාගයේදී සිංගප්පූරුවේ සිල්වර් පාර්ක් සමාගම සමඟ පෙර ව්‍යාපෘතියක් අවසන් කිරීමෙන් පසු ඩොලර් බිලියන 4.5ක ගනුදෙනුවක් ලැබුණු බව පවසමින් එක්සත් ජාතික පක්ෂය පසුව ව්‍යාපෘතියේ ඓතිහාසික තත්ත්වය පැහැදිලි කර තිබිණි.

2023 නොවැම්බර් මාසයේදී, එම ස්ථානයේම පිරිපහදුවක් සංවර්ධනය කිරීම සඳහා සිනොපෙක් සමඟ නව ගිවිසුමක් ඇතිකර ගෙන තිබේ.

එය එවක් ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ සහ විදුලිබල හා බලශක්ති ඇමැති කාංචන විජේසේකරගේ නායකත්වය යටතේ ලද ප්‍රධාන ජයග්‍රහණයක් ලෙස එක්සත් ජාතික පක්ෂය ඉස්මතු කළේය.

හම්බන්තොට, මිරිජ්ජවිල පිහිටි හරිත ක්ෂේත්‍ර තෙල් පිරිපහදුව ලෙස හැඳින්වෙන මුල් යෝජනාව පුළුල් ආර්ථික සංවර්ධන සැලැස්මක කොටසක් විය.

2019 මාර්තු මාසයේදී, ඕමානයේ තෙල් හා ගෑස් අමාත්‍යාංශය සමඟ සහයෝගයෙන් සිල්වර් පාර්ක් ඉන්ටර්නැෂනල් විසින් මෙහෙයවනු ලබන ඩොලර් බිලියන 3.85ක ආයෝජනයක් සඳහා ගිවිසුමක් අත්සන් කර තිබේ.

මෙම ව්‍යාපෘතියේ අරමුණ වූයේ අක්කර 585ක භූමි ප්‍රමාණයක දිනකට බැරල් 200,000ක ධාරිතාවයකින් යුත් පිරිපහදුවක් ඉදිකිරීමයි.

එහිදී සිල්වර් පාර්ක් ඉන්ටර්නැෂනල් සමාගම 70%ක හිමිකාරිත්වය දරන අතර ඕමානය 30%ක් රඳවා ගැනීමට නියමිත විය.

එය මුලින් ශ්‍රී ලංකාවේ විශාලතම තනි විදේශ සෘජු ආයෝජනය ලෙස සමරනු ලැබූ අතර, වාර්ෂික අපනයන ආදායමෙන් ඩොලර් බිලියන 7ක් උත්පාදනය කිරීමට සහ රැකියා දහස් ගණනක් නිර්මාණය කිරීමට අපේක්ෂා කර තිබිණි.

2019 මාර්තු මාසයේදී මුල්ගල් තැබීමේ උත්සවයෙන් පසු ඉදිකිරීම් ප්‍රමාදයන් නිසා 2023 දී ව්‍යාපෘතිය අත්හැර තිබේ.

පසුව, 2023 නොවැම්බර් මාසයේදී, එම ස්ථානයේම පිරිපහදුවක් ඉදිකිරීම සඳහා සිනොපෙක් සමඟ ඩොලර් බිලියන 4.5ක නව ගිවිසුමක් අනුමත කර ඇත.

(The Sunday Morning)