August 24, 2024
අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදල (IMF) විසින් නිකුත් කරන ලද තාක්ෂණික ආධාර වාර්තාවක් මගින් නිවාස කුලී ආදායම් බද්ද පැනවීමට යෝජනා කර තිබේ.
මෙම තාක්ෂණික සහාය වාර්තාව මගින් ජාතික සහ ප්‍රාදේශීය මට්ටමින් දේපළ බදුකරණය, රටපුරා දේපළ බද්දක් හඳුන්වාදීම හරහා බදු ක්‍රමයේ සාධාරණත්වය සහ ප්‍රගතිශීලිත්වය වැඩිදියුණු කිරීම වෙනුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ විකල්පයන් විශ්ලේෂණය කර ඇත.
ආණ්ඩු මට්ටමින් දේපළ බදු පැනවීම සීමා කරන ව්‍යවස්ථාමය සීමාවන් සැළකිල්ලට ගෙන, කුලී නිවාස සඳහා ගණනය කරන ලද කුලී වටිනාකමට බදු පැනවීමට එමගින් නිර්දේශ කරයි.
ගණනය කළ කුලී ආදායම යනු නිවාස හිමියන්ට තම නිවාස කුලියට දීමෙන් උපයා ගත හැකි යැයි සැළකෙන ආදායම වේ.
බදු අරමුණු සඳහා, එවැනි ආදායමක් දේපළ වෙළඳපළ වටිනාකමේ ස්ථාවර ප්‍රතිශතයක් ලෙස අර්ථ දැක්විය හැක.
ආරෝපණය කරන ලද කුලී ආදායම් බද්දක් සහ දේපළ බද්දක් අතර ඇති මූලික වෙනස වන්නේ පදනම සෑදෙන දේ පිළිබඳ නීතිමය අර්ථකථනයයි.
දේශීය ආදායම් පනත යටතේ ආරෝපණය කරන ලද කුලී ආදායමට බදු අය කරනු ලබන අතර, එමගින් දේපළ සෘජුව බදු ගෙවීමේ ව්‍යවස්ථාමය සීමාවන් මගහරිමින් මධ්‍යම රජයේ ආදායම ඉහළ නංවයි.
කෙසේවෙතත්, ආර්ථික වශයෙන්, බදු දෙකම තක්සේරු කරනු ලබන්නේ නිශ්චල දේපළවල වෙළඳපළ වටිනාකමට අදාළව වන අතර, එම නිසා දුෂ්කරතා ඇතිවේ.
අන්තර්ජාතික මූල්‍ය අරමුදල පවසන්නේ සුදුසු නිදහස් සීමාවක් සහ ප්‍රගතිශීලී බදු අනුපාත ව්‍යුහයක් සමඟ, එවැනි බද්දක් හඳුන්වා දෙමින් සමාජයේ වඩාත්ම ධනවත් සාමාජිකයන්ගෙන් ආදායම ඉහළ නැංවීමෙන් මූල්‍ය ස්ථායිතාවට සහායක් ලබා ගත හැකි බවයි.
බද්ද ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ බලාත්මක කිරීම සඳහා ඩිජිටල් විකුණුම් මිල සහ කුලී ලේඛනයක් හඳුන්වාදීම ඇතුළුව දත්ත යටිතල පහසුකම් සඳහා සැළකිව යුතු ආයෝජනයක් අවශ්‍ය වේ.
