2023 පෘථිවියේ වාර්තාගත උණුසුම්ම වසර වනු ඇති බවට මේ වනවිට ආසන්න වශයෙන් සහතික බව විද්‍යාඥයන් පෙන්වා දී තිබේ.

මෙම දැඩි අනතුරු ඇඟවීම පැමිණෙන්නේ, 2019 ඔක්තෝබර් මාසයේදී වාර්තා වී තිබූ ලොව වැඩිම උෂ්ණත්වයටත් වඩා ගෝලීය උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 0.4 වැඩිවීමක් ගෙවුණු මාසයේදී වාර්තා වී ඇති පසුබිමකය.

යුරෝපීය සංගමයේ කොපර්නිකස් දේශගුණික විපර්යාස සේවයේ නියෝජ්‍ය අධ්‍යක්ෂ සමන්තා බර්ගස් පැවසුවේ මෙය විශාල වෙනසක් බවයි.

මාස හතරක ගෝලීය උෂ්ණත්ව වාර්තා මකා දමමින් ඔක්තෝබර් මාසයේදී සුවිශේෂී උෂ්ණත්ව විෂමතාවක් දක්නට ලැබුණු බව ඇය පැවසුවාය.

“2023 වාර්තාගත උණුසුම්ම වසර වනු ඇති , දැනට එය පූර්ව කාර්මික සාමාන්‍යයට වඩා සෙල්සියස් අංශක 1.43කින් වැඩි බවත් අපට නිසැකවම පැවසිය හැකිය.” යනුවෙන් ඇය පවසයි.

මෙම මස අවසානයේ පැවැත්වෙන එක්සත් ජාතීන්ගේ දේශගුණික විපර්යාස සමුළුව වන COP28හිදී වඩාත් උනන්දු කරවනසුළු ප්‍රතිඵලයක් ලබා ගැනීමට එය ලෝක නායකයින්ට තවදුරටත් පීඩනයක් එල්ල කරනු ඇති බව ඇයගේ විශ්වාසයයි.

මිනිසා විසින් මහා පරිමාණව පොසිල ඉන්ධන දහනය කිරීමට පෙර පැවති පූර්ව කාර්මික යුගය ලෙස අර්ථ දක්වා ඇති 1850 සහ 1900 අතර කාලයට වඩා ගෝලීය වශයෙන්, ඔක්තෝබර් මාසයේදී සාමාන්‍ය මතුපිට වායු උෂ්ණත්වය 1.7කින් පමණ වැඩිවේ.

විද්‍යාඥයන් අනතුරු අඟවා ඇත්තේ පූර්ව කාර්මික මට්ටමට වඩා සෙල්සියස් අංශක 1.5ක ස්ථිර ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම මිනිසුන්ට, වන සතුන්ට සහ පරිසර පද්ධතිවලට දැඩි දේශගුණික විපර්යාස බලපෑම් මුදා හැරීම පිළිබඳ අවදානමක් ඇති කරන බවයි.

2015 පැරිස් ගිවිසුමට අත්සන් කළ කණ්ඩායම් ශතවර්ෂයේ අවසානය වන විට ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම පූර්ව කාර්මික මට්ටමට වඩා සෙල්සියස් අංශක 2ට වඩා අඩු මට්ටමකට සීමා කිරීමට කැපවී සිටිති.

කෙසේ වෙතත්, ප්‍රතිඥාව නොතකා, ගෝලීයකාබන්ඩයොක්සයිඩ් විමෝචනය 2022 දී වාර්තාගත ලෙස ඉහළ ගියේය.

ලන්ඩනයේ ඉම්පීරියල් කොලේජ්හි දේශගුණ විද්‍යාඥ ආචාර්ය ෆ්‍රෙඩ්රික් ඔටෝ පැවසුවේ වාර්තාගත උණුසුම පිළිබඳ කාරණයේදී වැදගත් වන්නේ මිනිසුන් සහ පරිසර පද්ධති පීඩාවට පත්වීම බවයි.

උණුසුම් උෂ්ණත්ව තත්ත්වයන් අධික ගංවතුර ඇතිවීමට සහ වඩාත් තීව්‍ර තාප තරංගවල වැඩිවීමට හේතුවන බැවින් කුණාටු වඩාත් බලවත් කළ හැකි සාධකයක් බවට පත්ව තිබේ.

ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රවීණයන් පවසන පරිදි, මානව ක්‍රියාකාරකම්වලින් අඛණ්ඩව හරිතාගාර වායු විමෝචනය වීම සහ නැගෙනහිර පැසිෆික් සාගරයේ මතුපිට ජලය උණුසුම් කිරීමට හේතුවන එල්නිනෝ කාලගුණ රටාව මේ වසරේ ඉහළ උෂ්ණත්වයේ ප්‍රධාන සාධක දෙක වේ.

දැනට පවතින වාර්ෂික උණුසුම්ම වාර්තාව සටහන් වී තිබුණේ තවත් එල් නිනෝ වසරක් වූ 2016 දීය.